Karel Schoeman (1939–2017)

Schoeman het nie net elke teks in Afrikaans vertaal nie, maar voorsien dit ook van onontbeerlike voetnotas en insiggewende redakteursnotas waarin konteks, geskiedenis en betekenisverklarings gegee word. Schoeman het hom veral toegespits op tekste van plaaslike inwoners en boorlinge, eerder as die van besoekers of reisigers, en wys in sy voorwoord daarop dat hierdie bloemlesing dus die vroegste geskrewe letterkunde van Suid-Afrika bevat. Die tekste (telkens deur Schoeman in Afrikaans vertaal) gee 'n beeld van die Nederlandse koloniale tydperk in Suid-Afrika.… (mere)

De hoofdpersoon -de rijke Delftenaar Versluis- vestigt zich tijdelijk in Zuid-Afrika met de hoop om daar van tuberculose te genezen. Aanvankelijk zal hij zijn omgeving met de nodige afstandelijkheid bejegenen en voelt hij zich verheven boven de kolonies van Nederlanders, Duitsers en Engelsen die zich om voor hem onduidelijke reden in Bloemfontein hebben gevestigd. De inheemse bevolking beschouwt hij als een voetnoot in zijn bestaan. De omgeving echter, het landschap, de hitte en het stof en de onafzienbare ruimte gaan allengs van steeds meer invloed zijn op zijn bestaan. Hij is gekomen in een ander land dat altijd ver weg is, ook als je er leeft ! Een land met “een leegte aan eindeloze beloften, en een duisternis vol van geheimen.”
Hij ervaart dat zijn taal en beelden vreemd zijn tegen de achtergrond van een zomeravond met de gloed van de hitte en de toenemende droogte.

Oppervlakkig gezien gebeurt er niet zo veel in het verhaal. Ontmoetingen met een jonge Duitse predikant en diens invalide zuster leiden door zijn extreme gereserveerdheid niet tot echte gedachtewisselingen. En de rest zijn observaties en gedachten die veelal voortkomen uit een verstikkende vooringenomenheid.
Uiteindelijk zal de dood van een andere Nederlander, Versluis tot het inzicht brengen dat “het andere land” zijn laatste verblijfplaats zal zijn.
Hij heeft zijn bestemming bereikt.

“Het wordt mogelijk te leven in Afrika als je eenmaal geaccepteerd hebt dat je zult sterven in Afrika”; een conclusie van Coetzee die hij schrijft in het voorwoord bij dit boek, Dat is inderdaad de kern van het verhaal.
Een verhaal van wonderbaarlijke schoonheid.… (mere)

Het boek vertelt het verhaal van totaal verschillende mensen waarvan de levens ten tijde van de Boerenoorlog elkaar kruisten. Een oorlog die, zoals eigenlijk altijd, voor geen enkele partij echte vrijheid heeft gebracht.
Schoeman heeft met dit gegeven wederom een leessensatie geschreven. Hij voert de stemmen op van hen die vergeten en verdrongen zijn en doet dat -evenals in zijn eerder werk- op een indrukwekkend beeldende wijze.
Met dit deel is de “Stemme-reeks” compleet en daarmee een -naar mijn smaak- niet geëvenaard literair monument opgericht.

Voor de drie boeken geldt het citaat uit Verliesfontijn:“……………..ik ben de enige die ervan weet, en als ik het niet opteken, zal het verloren gaan alsof het nooit heeft bestaan. Ik ben de enige die hoort, en als er stemmen uit dit duister opklinken, gaan de woorden verloren als ik niet luister en ze opteken. In het donker wacht ik, alleen op de veranda in de nacht voor de kamer waarin de laatste kaars is uitgeblazen.”… (mere)