Lida Winiewicz (1928–2020)

Schoon.

Helder, puur en zonder omwegen schets Lida Winiewicz het leven van een oude boerenvrouw.
De locatie en context doen wat denken aan Het Dikke Schrift van Agota Kristof (al weet je hier wel dat je in Oostenrijk bent, in de buurt van Mauthausen), de stijl en het verteltempo doen aan Een heel leven van Robert Seethaler denken.

Het leven van de vrouw is hard en genadeloos. Armoede, kansloosheid, werk, meer werk en oorlog zijn een onontkoombare realiteit die haar leven bepalen.

(op 10-jarige leeftijd): "Ik kwam bij een boerin, die heel goed voor me was. Geld kreeg ik niet, (...) Het belangrijkste was ook niet dat ik iets verdiende - ik was te jong en te zwak -, het belangrijkste was dat mijn ouders een eter minder hadden."

De kracht van het boek ligt in de anekdotische rust waarmee Winiewicz het relaas van de vrouw weergeeft en in de grootse wijze waarop die haar eigen lot aanvaard. Ondanks tegenslag, bitter harde omstandigheden en de manier waarop ze op haar oude dag overbodig wordt, schikt ze zich in haar lot en is er meer trots op haar parcours dan verbittering over hoe het gelopen is.
Of wat dacht je van deze bedenking, nadat zij en haar man bij de notaris hun hoeve contractueel hebben overgelaten aan de oudste zoon en zijn vrouw, zelf naar de zolder zijn verhuisd en het huis dat ze jarenlang bestierd hebben, helemaal uit handen gaven:

"En het is allemaal in orde. Wat ik nodig heb krijg ik, wat ik mis, daar helpt ook geen contract aan."

Groots in wezen, groots in letteren. Klein pareltje.
… (mere)

Geschiedenis leren we voornamelijk aan de hand van verslagen over gekende personen: farao’s, keizers en koningen, dictators, staatsmannen (heel zelden vrouwen)… En veelal gaat dit dan over oorlogen, overwinningen of nederlagen, onderdrukkingen, enz… Wat bijblijft zijn de geschreven bronnen (en heel zelden een tapijt) over heldendaden en verwezenlijkingen zoals imposante gebouwen, muren, steencirkels,…

Dikwijls blijft men, bij het verhaal van de ‘gewone man’ op zijn honger zitten. Een beschrijving van het leven van alle dag ontbreekt in de geschiedschrijving om de doodeenvoudige reden dat A: gewone mensen ongeletterd waren en B: het voor de geletterden niet nuttig leek om ook maar één papyrusvel, perkament of laat staan een boek aan de ongeletterden te wijden.

Vragen deed je niet breekt met deze jammerlijke traditie. Dit pareltje laat zien dat het leven van een eenvoudige boerin in het interbellum minstens even fascinerend en zelfs boeiender kan zijn dan een duf historisch verslag. Lida Winiewicz verhaalt op latere leeftijd hoe het leven van haar prille jeugd tot haar oude dag verliep. De eenvoud in taal en ontbreken van elk literair stijlkenmerk maken dit boek puur, onbezoedeld en vooral geloofwaardig. Wars van alle franjes en effectenjagerij brengt zij haar levensloop als een hard, meedogenloos, maar ook ontroerend mooi verhaal.

Door het lezen van wat Lida allemaal ontbrak en hoe zij dan toch door het leven ploeterde, doet dit boek je stilstaan bij de luxe die wij allemaal bezitten en de rijke (westerse) wereld waarin wij nu leven. Zij leefde toen op haar manier omdat ze al eeuwenlang zo hadden geleefd, omdat deze manier naar omstandigheden de beste was om te overleven. Vragen deed je niet is een mooi boek dat je doet relativeren en stilstaan bij de kleine dingen in het leven. Een pareltje.… (mere)