Jan Pauwels

Dit is historische docufictie van het betere soort. Jan Pauwels vertelt de turbulente gebeurtenissen in en rond een katholiek klooster in de Belgische provinciestad Dendermonde, in de 17de eeuw. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor een sappige intrige: de strijd van een kloosterorde voor het behoud van zijn autonomie tegenover de centraliserende greep van het kerkinstituut, politieke en zelfs ideologische intriges op alle niveaus binnen het kerkinstituut, gekuip en schriftvervalsing door malafide individuen, openbare verbrandingen en geselingen, en last but not least erg expliciet beschreven orgieën met paters en nonnen.

Het originele aan dit boek is dat het geschreven is in omgekeerde chronologische volgorde: van 1659 hinkstapspringend naar 1604. Dat geeft aanvankelijk extra spanning aan het verhaal, omdat maar heel geleidelijk verschillende elementen duidelijk worden. Het levert een gelaagdheid en complexiteit op die best die best indrukwekkend is. Pauwels heeft dit boek dus ingenieus in elkaar geweven. Nadeel van het procedé is dat op de duur de spanningsboog verflauwt, omdat je toch weet wat erna gebeurd is.

Met dat alles geeft de auteur een knap tijdsbeeld; hij heeft zich grondig ingewerkt en is duidelijk thuis in de tijdsperiode en in het kerkelijke milieu waarin het verhaal zich afspeelt. Misschien zelfs een beetje te goed, want de uitgebreide nomenclatuur van de vele personages en de vrij lange, onvertaalde Latijnse citaten vergen wel wat van de lezer. De vaardige pen van Pauwels maakt veel goed, maar ik blijf toch met het ongemakkelijke gevoel zitten dat er wat losse eindjes zitten aan zijn presentatie: vooral de telkens terugkerende figuur van de priester-theoloog-advocaat- en notoir bordeelbezoeker Egidius Molarcha deed de wenkbrauwen fronsen. In de verantwoording op het einde licht Pauwels toe dat deze duivelse intrigant in de tweede helft van zijn leven, ondanks zijn misdaden en veroordelingen toch nog een mooie carrière in het kerkinstituut kon opbouwen. Dat lijkt me op zijn minst vreemd, want op dat moment leken de tijden van de wellustige kerkvorsten, genre de Borgia’s, al lang voorbij.

Kortom, een vlot verteld, complex en pikant verhaal, dat wel wat vergt van de lezer, maar een goed tijdsbeeld van een katholiek gewest in de 17de eeuw geeft.… (mere)