Dyma'r nawfed gyfrol yn y gyfres Ti'n Jocan ac mae'r cynnwys wedi'i gasglu gan un sydd wrth ei fodd yn diddori cynulleidfa. Caiff Peter Hughes Griffiths ei gysylltu â hiwmor ers degawdau, boed hynny fel arweinydd ar lwyfan y 'Noson Lawen', fel cyfrannwr i'r rhaglen 'Dros Ben Llestri' neu fel beirniad cystadleuaeth limrig y dydd ar lwyfan y Babell Lên. Mae'n cydnabod ei ddyled i'r cymeriadau ffraeth eu tafod oedd yn bodoli yn ei ardal enedigol yn Nrefach, Felindre, hanner canrif yn ôl. Mae hefyd yn bryderus nad yw'r cymeriadau hyn yn bod mwyach. Mae yna stori neu ddwy a glywais o'r blaen am eu bod yn ymwneud â chymeriadau mewn ardaloedd eraill, ond mae hynny yn siŵr o ddigwydd gan bob digrifwr. Mae'r rhan fwyaf o'r straeon, beth bynnag, yn newydd i mi, ac mae pob un ohonynt yn ddigon gweddus i'w hadrodd mewn ysgol neu festri. Daw'r straeon o dan wahanol benawdau fel 'Ffermwyr', 'Meddygon', 'Angladdau a Phregethwyr', 'Meddwi' ac yn y blaen, ac fe gynhwysir limrigau doniol o waith Jacob Davies, Idwal Jones ac eraill ynghyd â chartwnau yn ymwneud â'r straeon. Mae llawer ohonom yn methu cofio jôcs, ond gyda llyfr fel hwn gallwn ailfyw'r cyfan drwy ymestyn am y silff lyfrau. Cefais syndod nad oedd Peter Hughes Griffiths o bawb yn gwybod pwy oedd awdur y limrig hwn sy'n cael ei ddyfynnu ganddo:

‘Aeth menyw o ardal Cilrhedyn
At y meddyg 'rôl llyncu gwybedyn,
O edrych i'w gwddwg
Doedd dim yn y golwg,
A geswch lle 'drychodd e wedyn.’

Mae'n debyg mai bardd o'r un pentref â Peter oedd yr awdur, sef D. S. Jones, Llanfarian. Trueni mai dim ond pytiau yn unig o 'Colli'r Cwrcyn' a gawn yn y llyfr. Pan oedd y Parchedig Brifardd S. B. Jones yn weinidog ym Mheniel ger Caerfyrddin fe luniai ganeuon yn arbennig ar gyfer un o'r diaconiaid, sef yr adroddwr digri J. D. Lloyd. Mae'r gerdd ddigri hon yn glasur. Diolch i Peter Hughes Griffiths am ofalu nad yw hen ffraethineb ei fro yn mynd ar goll.

Adolygiad oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru.