A weird treatise by a serial murderer explaining why he performed the killings he did and why society i.e. British, should not have judged him as they did. Extremely well argued and scary to think it could be argued so cleverly. ( )

Dalrymple schreef niet zozeer een satirische roman, dan wel een satirisch traktaat. Met sprekend (en vaak te breed uitgesponnen) gemak houdt hij de waarden die wij vandaag als samenleving hoog houden, waarvan wij menen dat ze niet alleen universeel, maar ook zuiver zijn, tegen het licht en haalt ze door de mangel. Terecht.
Dalrymple, t.t.z. zijn personage de heer Underwood - moordenaar van 15 (of eigenlijk 22) mensen, gaat in het ondergraven van 'onze waarden' vrij ver en het is eigenlijk enkel omdat dat personage zo neerkijkt op de lezer, dat die lezer niet meteen bereid is om de ethische paden van Underwood blindelings te volgen.

Want dat we allen moordenaars zijn, dat staat wel vast - we maken keuzes die doden, en we doden (of laten doden). Het ene doden praten we goed, het andere keuren we af. Veel lijn is daar niet in te trekken. We zijn hypocrieten, lafaards, en enkel wanneer een ander datgene doet dat we eigenlijk zelf hadden willen doen (oh heer, verlos ons van het lijden!), of datgene herkennen dat raakt aan de demonen die wij ook in onszelf vermoeden - afmaken die handel!, opruimen die troep! - steigeren we en laten we (collectief) veroordelen.
Maar hoe kan een samenleving iemand veroordelen voor opzettelijke doodslag, wanneer het kleinste kind weet dat 'vrije wil' onbestaande is? De daad volgt uit de gedachte, maar wie roep je ter verantwoording voor de bron waaruit de gedachte ontspringt?

En hoe onpraktisch springen we met ons oordeel om! We veroordelen de moordenaar van een eenzame oude zieke man, zonder vrienden, zonder familie, zonder toekomst, maar elke seconde die wij, hier, besteden aan het consumeren van vrachtwagens vol luxeproducten sterft er aan de andere kant van de wereld (of twee straten verder) een kind. Het bedrag gespendeerd aan het proces om die oude man te veroordelen (of vrij te pleiten) had ook gebruikt kunnen worden om een gans dorp van de hongersnood te redden.

Waarom helpen we hen, waarvan we - soms luidop, soms stil mompelend - beweren dat 'ze als varkens leven', dat 'dat toch geen leven is', ... waarom willen we hen helpen? En waarom zijn we daar zo weinig consequent in? De ene dag wel, de andere dag niet. De ene bedelaar wel, de andere bedelaar niet. De ene behoevende wel, al de anderen niet.
Een halve euro kan er niet af, maar een boek dat we één maal lezen mag gerust €20, zelfs €50 kosten. We zijn allemaal moordenaars, leert Underwood ons, en erg veel ter onzer verdediging kunnen we daar niet tegen in brengen. Maar zoals de veroordeelde moordenaar zelf zich tevreden stelt met de symboolwaarde van het 'afmaken' van 'slechts' 15 (of eigenlijk 22) mensen, zo stelt de niet veroordeelde moordenaar zich tevreden met de symboolwaarde van ik koop er tenminste geen kernwapens mee.

We zijn hypocrieten, lafhartigen, en ja, ook moordenaars - van ganse veestapels, en van kleine kinderen die nooit verliefd zullen worden, nooit naar school zullen gaan, nooit in staat zullen zijn een bal zes meter ver te schoppen. Dat is eigenlijk niet goed te praten, maar we kunnen het wel maskeren met symbolische daden. Een druppel hier, een druppel daar ...

Is De filantroop een geslaagd boek? Deels. Dalrymple, of Underwood, rekent te veel op de dialoog met de lezer. Te dikwijls word je de vraag gesteld of je geschokt bent, of worden je woorden in de mond gelegd waar Underwood dan handig een draai aan kan geven om zijn betoog verder te zetten. Dat gaat irriteren. Ontzettend.
Maar ook volg je hem - of althans ik - in een groot deel van zijn redeneringen, en naarmate het boek vordert zoek je wanhopiger en wanhopiger naar een uitweg. Je wil toch geen moordenaar zijn? Of erger nog: je wilt toch - al is het maar een beetje - in staat zijn je moorden ethisch te kunnen verantwoorden ...

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/10/de-filantroop-testament-van-een.h... ( )