Angstaanjagend boek als je kijkt naar de parallellen die je kunt trekken met landen en bewegingen in de tegenwoordige tijd. Je krijgt een goed inkijkje in de werkwijze van de fascisten in Italië tussen de eerste en de tweede wereldoorlog. Jammer dat de informatie over het leven van Mussolini vaak wordt vertelt vanuit zijn omgeving en niet vanuit hemzelf. Maar het is desalniettemin een goed leesbaar boek. ( )

A fictional retelling of the rise of fascism in Italy in the early 1920s in almost excruciating detail. Interesting but bloated at 700+ pp. A plus were the excerpted letters, newspaper articles and extracts from speeches. Amazing how Mussolini rose from a blacksmith's son to the ruler of all Italy! As presented here, he was a less than admirable person; that's certainly an understatement! I feel there are lessons for our times. ( )

Un travail remarquable, à la fois d'écriture, de recherche et d'analyse. ( )

biografía novelada de los años que van de la primera guerra a 1924 sobre Mussolini. Los años de ascenso al poder. Buena detallada. REcomendable ( )

Als student geschiedenis maakte ik ooit een masterproef over een onderwerp uit de periode tussen de twee wereldoorlogen. Wat me altijd getroffen heeft was de enorme intensiteit waarmee mensen toen in de wereld stonden. De slachting van de eerste wereldoorlog en de verwachting dat die slachting niet zinloos zou blijven, had een enorm ideologisch vuur losgewoeld en een hele generatie in waarlijk revolutionair vaarwater gebracht. In de verwarrende tijden van onmiddellijk na de oorlog liepen linkse en rechtse denkbeelden door elkaar, dikwijls in één en dezelfde persoon. Dat verklaart ook waarom vele mensen nogal gemakkelijk de overstap over en weer maakten en met evenveel felheid een compleet ander ideologisch standpunt gingen innemen. En het brute oorlogsgeweld en de opgelopen frustraties verklaren ook waarom de drempel om geweld te gebruiken zo laag lag, zowel links als rechts.
Dit was de bedenking die spontaan bij me oprees bij het lezen van dit boek. Antonio Scurati evoceert erin de tijdsperiode 1919-1924 toen het in Italië broeide van revolutionaire organisaties, chaotische stakingen en gewelddadige confrontaties. Het was de ideale voedingsbodem voor ideologisch erg bewegelijke figuren zoals Mussolini, die bovendien een psychopathologisch hang hadden naar radicale, gewelddadige handelingen, mee gevoed door de (valse) heroïek van de loopgraven. Scurati brengt het tot leven door een mozaïek te brengen aan invalshoeken en episodes, duidelijk documentaire fictie, met zelfs de aanhaling van originele documenten.
Hoofdfiguur is uiteraard ‘M.’, Benito Mussolini, de zoon van een onbeduidende smid uit Noord-Italië die voor de oorlog een rol had gespeeld in de socialistische pers, maar dan geradicaliseerd was en na de oorlog duidelijk zijn eigen ideologische weg steunend op een cocktail van heel uiteenlopende invloeden, maar vooral gedreven door daadkrachtig handelen, bij voorkeur met flitsend geweld. Scurati’s portret van Mussolini is effectief, in die zin dat je een authentiek beeld krijgt van de listige manier waarop hij zich door die woelige periode een weg naar de top wist te vechten. Hij geeft ook treffend aan hoe wankel de positie van het fascisme herhaaldelijk was: in 1919 stelde het maar amper iets voor, maar het wist zich door gewelddadig verzet tegen de fabrieksbezettingen en algemene stakingen van de socialisten steun te verwerven van de middenklasse en het grootkapitaal; in 1922 was de gok van de mars op Rome bijna faliekant afgelopen, maar door behendig maneuvreren wist Mussolini de liberale tegenstand te breken en het premierschap te verwerven, en in 1924 wankelde zijn regime alweer na de brutale, door hem bevolen moord op de enige nog overblijvende opposant die die naam waardig was, Giacome Matteoti, maar opnieuw wist Mussolini de bovenhand te halen door de aarzeling van de resterende oppositie en door retorisch meesterschap. Scurati laat niet na om te beklemtonen dat zelfs bewonderde filosofen en literatoren als Benedetto Croce en Luigi Pirandello voor zoveel bravoure door de knieën gingen.
Allemaal razend interessant, met uiteraard bijzonder veel parallellen met het in onze tijd weer oprukkende populisme. Maar toch is de lectuur van dit boek een lastig karwei. Er is niet alleen de omvang (ruim 800 bladzijden), maar ook de voortdurend wisselende perspectieven en de enigszins archaïsch-bombastische stijl (uiteraard in de lijn van het toenmalig gezwollen taalgebruik). Het vergt van de lezer behoorlijk wat doorzettingsvermogen. Een geweldige prestatie van Scurati, zonder twijfel, maar geen nachtkastlectuur. ( )